Hàng đổi trả bù trừ thế nào?

Ngày 16.6, bà Đặng Thị Diệu, kinh doanh áo quần bảo hộ lao động khu vực quanh chợ Tân Bình (Q.Tân Bình, TP.HCM), cho hay sau khi được hướng dẫn cài app (ứng dụng) và mua phần mềm lập hóa đơn, đến nay để tạo được một hóa đơn hoàn chỉnh không bị sai sót, tiểu thương vẫn phải "cậy nhờ" rất nhiều vào sự hướng dẫn của nhân viên thuế. Tuy nhiên, điều bà Diệu lo lắng là hàng đã bán, khởi tạo hóa đơn điện tử rồi, doanh số cơ quan thuế nắm rồi, nay khách hàng trả hàng, bà không biết phải xử lý thế nào.

"Dữ liệu cơ quan thuế nắm là doanh số sạp bán ra. Thế nhưng khi khách trả hàng lại thì tính thế nào? Như trường hợp một khách ở Đồng Nai mua 2,2 triệu đồng tiền hàng từ cuối tuần trước, nợ 1 triệu, nay mang lên trả bớt hơn 700.000 đồng, như vậy trừ tiền nợ còn 300.000 đồng. Với những "zích zắc" thế này, tôi không biết làm sao. Chẳng nhẽ cứ đóng thuế cho hàng hóa bị trả lại này?", bà Diệu băn khoăn.

Tiểu thương tại chợ đang từng bước làm quen với việc xuất hóa đơn, nhưng vẫn còn nhiều băn khoăn trong quá trình thực hiện. ẢNH: LAM NGHI

Đây cũng là tâm tư của nhiều tiểu thương mà chúng tôi khảo sát tại chợ Tân Bình. Một chủ sạp bán áo quần trẻ em cho hay đặc tính của chợ truyền thống là cho khách đổi, trả mẫu mã nếu bán không được. Lượng hàng hóa bị trả lại phổ biến ở mức 20 - 30%. Chẳng hạn bán nhiều đơn gộp lại được 5 triệu đồng thì hàng trả lại ít nhất là từ 1 - 1,5 triệu đồng. Không ai bán hàng ở chợ mà từ chối không cho đổi trả; ngoại trừ hàng sale cuối năm, bán thu hồi vốn, không có lãi. "Vậy những đơn hàng đã xuất hóa đơn, bị trả lại một phần, không biết trừ thế nào để không bị thiệt thòi. Tiểu thương bán hàng tại chợ đang lo nhất điều đó", người này tâm tư.

Nhiều tiểu thương tại chợ sỉ Bình Tây (Q.6, TP.HCM) cũng lo lắng tương tự. Bà Thủy, kinh doanh các đồ dùng trong bếp, khoát tay: "Hàng đổi trả khách đóng thùng gửi xe, ghi số điện thoại chở tới chợ, gọi mình ra lấy vào. Trao đổi trả hàng qua Zalo, chứ làm sao mà gặp nhau để lập biên bản này nọ ghi chú trả cái gì. Đó, thùng hàng khách ở Long An vừa gửi lên trả tôi ngày 14.6 vừa qua là 2 bộ cối chày giã tỏi, 2 bình nước, 2 chục đũa, 5 xửng hấp, rồi phin pha cà phê, kéo làm cá, miếng nhắc nồi… Họ báo vậy, biết vậy chứ chưa mở thùng ra kiểm điếm. Mà đâu có phải một khách trả, trong tuần luôn có khách trả hàng, đổi hàng…". 

Có thể không nhất thiết sản phẩm, dịch vụ gì cũng phải xuất hóa đơn mà cho chấp nhận bằng những biên nhận như các nước vẫn làm. Quan trọng là dữ liệu kết nối vào cơ quan thuế quản lý tốt rồi, việc hậu kiểm mới quan trọng.

TS - luật sư Châu Huy Quang, Giám đốc Công ty luật TNHH Rajah & Tann LCT Lawyers

Đặt việc này lên bàn một chuyên gia luật, người này giải thích: Thời điểm lập hóa đơn là thời điểm chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng hàng hóa cho người mua, bất kể người bán đã thu được tiền hay chưa. Trong trường hợp người mua trả lại hoặc đổi hàng sau khi đã nhận hóa đơn, hai bên cần lập biên bản xác nhận việc trả hàng. Người bán đồng thời phải lập hóa đơn điều chỉnh theo quy định tại khoản 13, điều 1 của Nghị định số 70/2025. Trên hóa đơn mới, cần ghi rõ các thông tin điều chỉnh liên quan đến hóa đơn trước đó.

Chuyên gia kinh tế, TS Đỗ Thiên Anh Tuấn (Trường Chính sách công và quản lý Fulbright Việt Nam) cho biết: Theo quy định của ngành thuế, nếu đã xuất hóa đơn bán hàng mà sau đó khách đổi hoặc trả lại hàng, thì cần làm thêm bước điều chỉnh hóa đơn, hoặc xuất hóa đơn điều chỉnh (giảm). Đây là cách phổ biến nhất, áp dụng khi khách trả lại một phần hoặc toàn bộ hàng, hoặc có thay đổi về giá bán. Trên hóa đơn mới cần ghi rõ là đang điều chỉnh cho hóa đơn cũ nào, ngày tháng ra sao. Thứ hai là xuất hóa đơn mới thay thế hoặc hủy hóa đơn cũ, áp dụng khi hóa đơn ban đầu ghi sai thông tin (như sai tên hàng, số lượng, giá…); có thể làm một hóa đơn mới đúng, đồng thời hủy hóa đơn sai.

Nên có quy định đơn giản nhất có thể

TS Đỗ Thiên Anh Tuấn nói: "Nếu dùng hóa đơn điện tử thì hệ thống sẽ tự động kết nối giữa hóa đơn gốc và hóa đơn điều chỉnh, không cần làm thủ công phức tạp. Những quy định này có trong Thông tư 78 và Thông tư 32 của Bộ Tài chính, hướng dẫn cách xử lý đúng khi có đổi trả hàng hoặc chỉnh sửa hóa đơn. Tuy nhiên, vấn đề hiện nay không phải do thiếu quy định mà là ở chỗ rất nhiều tiểu thương, hộ kinh doanh nhỏ lẻ lâu nay vốn không quen với các thủ tục kế toán, thuế má. Khi chuyển sang hóa đơn điện tử, quy trình đổi trả hàng, điều chỉnh hóa đơn... thì họ dễ bị lúng túng, sợ sai, ngại làm. Điều này hoàn toàn dễ hiểu, vì phần lớn họ kinh doanh theo kinh nghiệm, không có bộ phận kế toán, lại chưa từng tiếp cận phần mềm số hay quy trình chứng từ bài bản".

Từ đó, chuyên gia này đề nghị việc tăng cường hướng dẫn, tư vấn thuế tại chỗ cho tiểu thương là vô cùng cần thiết, đặc biệt tại các chợ truyền thống, làng nghề, khu buôn bán nhỏ. Đặc biệt, các quy định, thủ tục cần được đơn giản hóa, linh hoạt hơn, thay vì áp dụng cứng nhắc, máy móc theo kiểu giống doanh nghiệp lớn. Chẳng hạn, mẫu hóa đơn điều chỉnh rút gọn, biên bản trả hàng đơn giản, thời gian kê khai dài hơn, thủ tục hoàn thuế tối giản…

TS - luật sư Châu Huy Quang, Giám đốc Công ty luật TNHH Rajah & Tann LCT Lawyers, cũng đồng quan điểm rằng các quy định, quy trình hóa đơn đầu vào, biên bản cho những đơn hàng đổi, trả tại chợ cần được thực thi đơn giản hơn. Bởi trong thực tế, khó có đủ đội ngũ nhân viên ngành thuế để cầm tay chỉ việc, hướng dẫn cho từng hộ kinh doanh, từng tiểu thương khi gặp khó khăn trong việc khởi tạo hóa đơn cũng như khấu trừ hàng hóa bị đổi, trả. Trong khi việc ra hóa đơn, khai lại cho hàng hóa bị đổi, trả lại là thuộc nghiệp vụ kế toán, không thể đòi hỏi tiểu thương nào cũng làm được. Kinh doanh với hộ cá thể, người lớn tuổi làm việc này càng khó khăn hơn.

"Có thể không nhất thiết sản phẩm, dịch vụ gì cũng phải xuất hóa đơn mà cho chấp nhận bằng những biên nhận như các nước vẫn làm. Quan trọng là dữ liệu kết nối vào cơ quan thuế quản lý tốt rồi, việc hậu kiểm mới quan trọng. Chẳng hạn, chấp nhận những biên nhận để đưa vào khấu trừ chi phí cũng như biên nhận bán hàng khi có trường hợp đổi, trả. Khi đó, người bán chỉ cần lưu biên nhận hàng đổi, trả để đối chiếu với cơ quan thuế khi có yêu cầu là được. Đặc trưng của nền kinh tế nhỏ lẻ của VN không nên quá cứng nhắc và áp dụng ngay nghiệp vụ kế toán tràn lan rất khó thực hiện", TS - luật sư Châu Huy Quang đề xuất. 

Theo Nguyên Nga/Thanh niên

https://thanhnien.vn/ho-kinh-doanh-roi-voi-hang-doi-tra-sau-khi-xuat-hoa-don-185250616212612084.htm