Khái niệm tài sản số lần đầu tiên được luật hóa trong Luật Công nghiệp công nghệ số có hiệu lực từ ngày 1-1-2026. Cụ thể, tài sản số là tài sản theo quy định của Bộ Luật Dân sự, được thể hiện dưới dạng dữ liệu số, được tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bởi công nghệ số trên môi trường điện tử.

Phân loại để quản lý

Nhấn mạnh Việt Nam là một trong những quốc gia có tỉ lệ người dân sở hữu tài sản số lớn, trong đó có tiền số, đại biểu Quốc hội Hoàng Minh Hiếu (đoàn Nghệ An) cho rằng việc luật hóa tài sản số trong Luật Công nghiệp công nghệ số là rất cần thiết. Đây sẽ là khung khổ pháp lý quan trọng cho một lĩnh vực quan trọng, nhiều tiềm năng mà Việt Nam không thể bỏ lỡ cơ hội phát triển.

Theo Luật Công nghiệp công nghệ số, tài sản ảo trên môi trường điện tử là một loại tài sản số, có thể được dùng cho mục đích trao đổi hoặc đầu tư. Cũng là một loại tài sản số và có chức năng tương tự, tài sản mã hóa sử dụng công nghệ mã hóa hoặc công nghệ số để xác thực đối với tài sản trong quá trình tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao. Tài sản số không bao gồm chứng khoán, các dạng số của tiền pháp định và tài sản tài chính khác theo quy định của pháp luật về dân sự, tài chính.

Nhà đầu tư tiền số sắp tới sẽ được giao dịch trong một thị trường được pháp luật thừa nhận. Ảnh: LÊ TỈNH

"Từ phân loại trên sẽ có các biện pháp quản lý phù hợp. Trong đó, cần có quy định rõ ràng về trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ tài sản số nhằm bảo vệ quyền lợi của người tham gia, như các vấn đề về giao dịch, lưu trữ, bảo mật thông tin" - ông Hiếu góp ý.

Thủ tướng Phạm Minh Chính mới đây cũng ký ban hành quyết định phê duyệt danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia, bao gồm 11 nhóm công nghệ được xác định là trụ cột. Đáng chú ý, trong đó có sự hiện diện của công nghệ blockchain, gồm 3 nhóm sản phẩm: tài sản số, tiền số, tiền mã hóa; hạ tầng mạng blockchain và hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Bà Lê Ngọc Mỹ Tiên, Tổng Giám đốc Công ty CP Blockchainwork, cho rằng việc đưa khái niệm tài sản số vào luật và xác định nhóm công nghệ chiến lược là bước đi kịp thời, tạo nền tảng pháp lý quan trọng để bảo vệ nhà đầu tư và thúc đẩy sự phát triển của thị trường tài sản số tại Việt Nam. Khi có hành lang pháp lý rõ ràng, nhà đầu tư sẽ an tâm hơn khi gặp tình huống lừa đảo hay xảy ra tranh chấp; doanh nghiệp cũng có định hướng rõ ràng để thu hút vốn và phát triển sản phẩm.

"Việt Nam có thể tham khảo mô hình quản lý của Singapore, nơi có chính sách thân thiện với start-up blockchain, quy trình đăng ký minh bạch và linh hoạt, từ đó xây dựng hệ thống quản lý phù hợp với đặc thù trong nước. Cần yêu cầu các sàn giao dịch tuân thủ quy trình KYC, đồng thời quy định rõ trách nhiệm pháp lý giữa sàn và nhà đầu tư" - bà Tiên đề xuất.

Nhà đầu tư kỳ vọng

Động thái tích cực từ các cơ quan xây dựng pháp luật đã tạo niềm tin cho nhà đầu tư tiền số sau thời gian dài giao dịch trong môi trường chưa có khung pháp lý. Ông Lê Trung Nghĩa - nhân viên một công ty công nghệ tại quận 1, TP HCM - kể rằng từng mang toàn bộ số tiền hơn 300 triệu đồng, bao gồm cả khoản vay và tiền tiết kiệm, để đầu tư tiền số. "Lúc đầu, được "phím" một số mã, tôi chơi thắng vài lệnh nên càng chơi càng ham nhưng sau đó thua lỗ liên tục thì mới nhận ra đó là chiêu "lùa gà". Tiền số chưa được pháp luật công nhận nên bị lừa cũng không biết kêu ai" - ông Nghĩa nói và kỳ vọng sắp tới, tiền số trở thành một kênh đầu tư mới an toàn cho người dân.

Trên các nền tảng mạng xã hội, nhiều hội nhóm về tiền số với hàng triệu thành viên những ngày gần đây đồng loạt chia sẻ thông tin liên quan việc tài sản số được luật hóa và mong quy định mới góp phần minh bạch hóa thị trường, giảm bớt tình trạng "lùa gà".

Theo ghi nhận, dù chưa có khung pháp lý rõ ràng, thị trường giao dịch tài sản số, đặc biệt là tiền số phổ biến như Bitcoin (BTC), Ethereum..., vẫn diễn ra rất sôi động, nhất là khi giá Bitcoin biến động mạnh. Theo dữ liệu của Coinmarketcap, lúc 14 giờ ngày 17-6 (theo giờ Việt Nam), giá Bitcoin giao dịch trên mức 107.000 USD/BTC, tăng hơn 1% trong 24 giờ và gần 15% so với đầu năm 2025.

Thống kê của cổng thanh toán tiền điện tử Tripple-A công bố giữa năm 2024 cho thấy Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) đứng đầu thế giới về tỉ lệ sở hữu tiền số của người dân, với 34,4%. Việt Nam đứng thứ 2 với tỉ lệ 21,2%, cao hơn cả Mỹ - xếp vị trí thứ 3 với 15,6%. Còn theo báo cáo tổng hợp từ hãng Chainalysis (Mỹ), năm 2023-2024, Việt Nam là quốc gia có nhiều người áp dụng tài sản tiền mã hóa, với hơn 20 triệu nhà đầu tư và số vốn khổng lồ 120 tỉ USD - đứng thứ 4.

Luật sư Đào Tiến Phong, Giám đốc điều hành Hãng luật Investpush, cho rằng để thị trường tiền số phát triển bền vững, cần có hệ thống pháp luật đồng bộ theo hướng linh hoạt, tránh siết chặt quá mức để tránh nguồn lực đổi mới sáng tạo rời bỏ thị trường trong nước. "Cơ quan quản lý có thể xem xét thiết lập khu công nghệ tài sản số, nơi chấp nhận một mức độ rủi ro nhất định để hỗ trợ các start-up nghiên cứu, thử nghiệm mô hình mới. Đây là cách tiếp cận cân bằng giữa kiểm soát và khuyến khích đổi mới" - ông Phong kiến nghị.

Theo các chuyên gia, khi đã có hành lang pháp lý rõ ràng, cần sớm ban hành các chính sách đi kèm như quy trình cấp phép, nghĩa vụ thuế, thủ tục gọi vốn... để doanh nghiệp mạnh dạn tham gia thị trường, tạo cơ hội đầu tư cho người dân cũng như đóng góp vào ngân sách nhà nước. 

Theo Lê Tỉnh - Minh Chiến/ Người lao động

https://nld.com.vn/cong-nhan-tien-so-de-bao-ve-nha-dau-tu-196250617210011625.htm