Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết - Ảnh: GIA HÂN

Chiều 5-6, với 100% thành viên có mặt, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua nguyên tắc về các nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã năm 2025.

Giảm 6.714 đơn vị hành chính cấp xã

Trước đó, trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết trong tổng số 10.035 đơn vị cấp xã hiện nay, có 9.907 đơn vị hành chính cấp xã (7.571 xã, 1.719 phường và 617 thị trấn) thực hiện sắp xếp.

Có 128 đơn vị hành chính cấp xã (123 xã, 5 phường) giữ nguyên do đạt cả 2 tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số, hoặc có yếu tố đặc thù theo quy định của nghị quyết 76/2025.

Bộ trưởng cho biết các tỉnh, thành đã xây dựng 3.193 phương án sắp xếp 9.907 đơn vị cấp xã để hình thành 3.193 đơn vị cấp xã mới (2.498 xã, 682 phường và 13 đặc khu), giảm 6.714 đơn vị.

Như vậy, cả nước còn tổng số 3.321 đơn vị cấp xã (2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu), giảm 6.714 đơn vị hành chính cấp xã (tỉ lệ giảm 66,91%).

Về tiêu chuẩn của 3.193 đơn vị cấp xã hình thành mới sau sắp xếp, có tổng số 3.036/3.193 đơn vị hành chính cấp xã sau sắp xếp bảo đảm định hướng tiêu chuẩn quy định của nghị quyết 76/2025.

Có 157/3.193 đơn vị hành chính cấp xã chưa đạt định hướng tiêu chuẩn, nhưng không thể sắp xếp thêm với các đơn vị hành chính cấp xã liền kề. Tại đề án các địa phương đã giải trình rõ lý do, Chính phủ thống nhất việc này.

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết việc sắp xếp, kiện toàn các cơ quan, tổ chức, đơn vị sau khi sắp xếp đơn vị cấp xã bảo đảm nguyên tắc thống nhất và gắn với việc sắp xếp tổ chức Đảng, Mặt trận Tổ quốc và tổ chức chính trị - xã hội cùng cấp theo hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền.

Việc tổ chức HĐND và UBND cấp xã thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 (sửa đổi) và các văn bản hướng dẫn thi hành (dự kiến Quốc hội thông qua luật vào ngày 24-6, có hiệu lực từ ngày 1-7).

Về phương án bố trí, sắp xếp cán bộ, công chức, viên chức cấp xã, bộ trưởng nêu rõ, chuyển cơ bản biên chế cấp huyện hiện nay để sắp xếp, bố trí biên chế cho đơn vị cấp xã mới sau sắp xếp.

Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cấp huyện hiện nay nghiên cứu để cơ bản bố trí làm nòng cốt tại các đơn vị cấp xã mới, đồng thời tăng cường một số cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh về cấp xã.

Trước mắt, số lượng cán bộ, công chức, viên chức của đơn vị cấp xã sau sắp xếp không vượt quá tổng số cán bộ, công chức có mặt trước sắp xếp (không tính số lượng cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh, cấp huyện được bố trí làm việc tại đơn vị cấp xã).

Sau khi sắp xếp, thực hiện rà soát tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, bảo đảm trong thời hạn 5 năm cơ bản theo đúng quy định.

Ngoài ra, kết thúc hoạt động của người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã và thực hiện giải quyết chế độ, chính sách theo quy định của Chính phủ.

Về việc bố trí, sử dụng trụ sở, xử lý tài chính, tài sản công sau sắp xếp thực hiện theo quy định của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Tài chính. Bảo đảm thực hành tiết kiệm, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực...

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà - Ảnh: GIA HÂN

Đặc biệt quan tâm nhân sự cấp xã

Nêu ý kiến thảo luận tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng đối với sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, việc quan trọng là lựa chọn cán bộ chủ chốt, mục tiêu xã mạnh, tỉnh mới mạnh, trung ương mới mạnh.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ tất cả chủ trương bây giờ dồn vào cấp xã, không còn chung chung như trước.

Ông bày tỏ quan việc trong hơn 3.000 xã này, ai làm bí thư, ai làm chủ tịch UBND, chủ tịch HĐND. Chủ tịch UBND phải vừa am hiểu quản lý nhà nước, vừa phải có kinh nghiệm thực tiễn ở địa phương.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Nội vụ phải có văn bản hỏa tốc gửi các tỉnh, thành chọn nhân sự cấp xã, đặc biệt là nhân sự chủ tịch xã, phường và đặc khu.

"Sẽ có hơn 1.000 nhiệm vụ cấp tỉnh, huyện chuyển về xã, nhất là phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh, xây dựng chính quyền.

Cán bộ ở tỉnh điều về xã làm chủ tịch chưa chắc đã làm được. Ở xã, cán bộ phải lựa chọn kỹ lưỡng. Tới đây bao nhiêu nhiệm vụ cấp tỉnh, cấp huyện về xã. Như vậy, cán bộ rất quan tâm", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết trong nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với sắp xếp các xã chỉ cần nêu sáp nhập với xã A với xã B.

Còn các thông số khác giao cho Chính phủ sẽ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương rà soát đầy đủ, chặt chẽ các dữ liệu có liên quan, đúng quy định hiện hành.

Việc này để khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết, Chính phủ có cơ sở tiếp tục ban hành các quyết định theo đúng thẩm quyền.

Bộ trưởng Trà cho hay đã ban hành thêm văn bản hướng dẫn hành chính về tiêu chuẩn cụ thể cho cán bộ, công chức cấp xã...