Giá hàng hóa, dịch vụ tăng vọt

Thảo luận tại Quốc hội (QH) về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH giữa tuần qua, đại biểu (ĐB) QH Thái Thu Xương (đoàn Hậu Giang) dẫn số liệu từ năm 2023 đến nay cho thấy giá điện tăng 4 lần với tỷ lệ tăng là 17%. Trong khi đó, lương tối thiểu vùng của công nhân chỉ tăng 1 lần với mức tăng 6%. Giá điện, giá vàng tăng cũng kéo theo giá lương thực, thực phẩm đi lên, ngược lại tình trạng việc làm không ổn định, thu nhập giảm sút khiến đời sống người dân khó khăn. Thực tiễn trên khiến nhiều người lao động (NLĐ) không đủ trang trải cho nhu cầu thiết yếu hằng ngày. Bà Xương kiến nghị khẩn trương xem xét điều chỉnh tăng lương tối thiểu vùng từ tháng 7.2025.

Cần khẩn trương tăng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế TNCN do giá hàng hóa tăng cao. ẢNH: NGỌC DƯƠNG

Không chỉ điện, gần nhất ngày 19.6 vừa qua, giá xăng dầu cũng tăng vọt, có loại tăng gần 1.500 đồng/lít. Tính chung từ đầu năm đến nay, giá xăng RON 95 tăng 14 lần, giảm 11 lần; dầu diesel có 13 lần tăng, 11 lần giảm và một lần giữ nguyên. Tương tự, giá hàng loạt sản phẩm, dịch vụ cũng liên tục đi lên. Từ đầu tháng 6, nhiều hộ kinh doanh bán lẻ có doanh thu 1 tỉ đồng/năm trở lên phải xuất hóa đơn từ máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế cũng thông báo tăng giá bán. Chị Thu Thanh (Q.Tân Bình, TP.HCM) phản ánh hai tuần vừa qua khi mua hàng hay đi ăn uống bên ngoài đều thấy tăng giá. Quán phở chị thường ăn trước đây giá từ 45.000 - 50.000 đồng thì nay lên 50.000 - 55.000 đồng/tô, tương ứng tăng khoảng 10%. Ngoài chợ, giá thịt heo, bò, rau củ quả… cũng tăng từ 10 - 20% so với đầu năm nay.

Số liệu của Cục Thống kê cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 5 tăng 0,16% so với tháng 4 chủ yếu do giá thuê nhà, vật liệu bảo dưỡng nhà ở, điện sinh hoạt và ăn uống ngoài gia đình tăng. CPI tháng 5 tăng 1,53% so với tháng 12.2024; tăng 3,24% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân năm tháng đầu năm 2025, CPI tăng 3,21% so với cùng kỳ năm trước…

Thu nhập thực tế của người lao động giảm

Mặt bằng giá cả tăng mạnh khiến sự lỗi thời của thuế thu nhập cá nhân (TNCN) càng gây bức xúc cho người làm công ăn lương. Tại nghị trường mới đây, ĐB Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) đề nghị Chính phủ sớm trình QH để có chính sách tăng tổng cầu và cần thiết sớm điều chỉnh lại thuế TNCN theo hướng nâng mức giảm trừ gia cảnh (GTGC).

Việc đề xuất nâng mức GTGC cho người nộp thuế TNCN và người phụ thuộc đã được nhắc đến từ lâu. TS Huỳnh Thanh Điền (Trường ĐH Nguyễn Tất Thành) nhấn mạnh quy định mức GTGC hiện 11 triệu đồng/tháng đối với bản thân người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng đối với người phụ thuộc đã quá lạc hậu khi giá cả hàng hóa tăng liên tục. Hơn nữa, việc điều chỉnh mức GTGC bị "neo" vào chỉ số CPI là chưa hợp lý. Trong bối cảnh Chính phủ đã đưa ra chỉ tiêu có thể chấp nhận lạm phát cao hơn các năm trước để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao, cần phải nhanh chóng tăng mức GTGC để người nộp thuế đảm bảo được đời sống. 

"Từ năm 2020 (khi mức GTGC điều chỉnh lên 11 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế TNCN) đến cuối năm 2024, CPI tăng gần 17%. Tính luôn 5 tháng đầu năm nay thì tổng cộng CPI từ 2020 đến nay đã lên cao và chắc chắn hết năm nay sẽ trên 20%. Vì vậy càng phải nhanh chóng tăng mức GTGC trước khi chờ sửa toàn diện luật Thuế TNCN. Về dài hạn, mức GTGC nên được quy định điều chỉnh bằng 4 - 5 lần lương tối thiểu vùng mà hằng năm Chính phủ đã công bố thì mới theo sát thực tế đời sống người dân. Không nên quy định cứng ở một con số như hiện tại vì sẽ nhanh chóng bị lạc hậu", TS Điền nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, TS Châu Huy Quang, luật sư điều hành Hãng luật Rajah & Tann LCT, phân tích: Với tình hình lạm phát như hiện nay và dự kiến còn tiếp tục tăng trong năm 2025, NLĐ đã, đang và sẽ bị giảm thu nhập thực tế do mức GTGC không thay đổi từ năm 2020. Chi phí sinh hoạt tăng lên, mức thuế phải đóng tăng lên, khiến đời sống NLĐ gặp khó khăn. Do đó, nếu việc điều chỉnh GTGC được tiến hành sớm sẽ tạo sự phấn khởi và là động lực để NLĐ hăng hái sản xuất, kinh doanh, qua đó góp phần nâng cao hiệu suất lao động và hiện thực hóa các mục tiêu về phát triển kinh tế của nhà nước. 

Vì vậy, cần thiết phải ban hành nghị quyết điều chỉnh GTGC ngay trong năm 2025 để đáp ứng được mong mỏi của NLĐ. Đồng thời, nên xem xét mở rộng cơ sở điều chỉnh, bổ sung chỉ số giá của nhóm hàng thiết yếu như điện, thực phẩm, y tế, giáo dục bên cạnh chỉ số CPI chung. Điều này giúp việc điều chỉnh sát hơn với tác động thực tế đến đời sống của người nộp thuế.

Giá hàng hóa, dịch vụ tăng cao nhưng mức giảm trừ gia cảnh đứng yên nhiều năm qua. ẢNH: NHẬT THỊNH

Theo PGS-TS Phạm Thế Anh (Đại học Kinh tế quốc dân), một trong những bất cập được nêu nhiều nhất tại các phiên thảo luận của QH thời gian qua là mức GTGC. Năm 2009, mức này là 4 triệu đồng/người/tháng, đến năm 2013 nâng lên 9 triệu đồng/tháng và phải chờ 7 năm sau (2020) mới được điều chỉnh lên mức 11 triệu đồng. Trong khoảng thời gian dài giữa những lần điều chỉnh, nền kinh tế đã trải qua những đợt lạm phát cao, có những năm lên 2 con số. Với mức sống của hàng triệu người dân thành thị hiện nay thì mức giảm trừ trên không đủ trang trải cho sinh hoạt hằng ngày. Luật quy định khi mức lạm phát tăng đủ 20% mới điều chỉnh mức GTGC, song một số hàng hóa cơ bản trong khoảng thời gian 2013 - 2020 đã tăng gấp 2 - 3 lần chứ không phải tăng 20%. 

Ông Anh phân tích: VN là nước có thu nhập trung bình thấp nên phần lớn chi tiêu của người dân là dành cho hàng hóa, dịch vụ thiết yếu. Một người có thu nhập 10 triệu đồng/tháng, có thể đã phải chi đến 80% cho nhu cầu thiết yếu. Tại những nước mà người dân có thu nhập cao, thì chi tiêu cho hàng hóa thiết yếu chỉ chiếm 20 - 30%. Nhưng các mức thuế suất thuế TNCN của VN lại cao bằng những nước có thu nhập cao, thậm chí còn cao hơn. Chưa kể nhiều nước, mặc dù thu nhập cao nhưng vẫn áp dụng khấu trừ thuế cho nhiều loại chi phí như y tế của người mắc bệnh hiểm nghèo...

"Thuế TNCN ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của đại bộ phận người dân khi thu nhập bình quân ngày càng tăng. Thuế TNCN phải tính đến những chi phí sinh hoạt mà hộ gia đình đang phải chi trả, từ đó thiết kế một biểu thuế phù hợp hơn, sát thực tế hơn. Nhiều nước điều chỉnh các ngưỡng chịu thuế TNCN hằng năm theo tỷ lệ lạm phát. Chính sách này gắn liền với đời sống của người dân và không nên thoái thác việc sửa đổi hay phải chờ đợi nhiều năm nữa. Khi đã nhìn thấy điều vô lý thì cần phải sửa ngay, càng sớm càng tốt", TS Phạm Thế Anh nhấn mạnh.

Điều chỉnh giảm trừ gia cảnh, rút gọn bậc thuế

Trước đó vào tháng 2, Bộ Tài chính đã công bố bản tổng hợp, giải trình, tiếp thu góp ý về xây dựng dự án luật Thuế TNCN (thay thế). Trong đó, hàng loạt bộ, ngành, địa phương cùng kiến nghị nâng mức GTGC. Cụ thể, các bộ Quốc phòng, GTVT, Y tế, NN-PTNT, TT-TT… đều cho rằng mức GTGC hiện tại không còn phù hợp, nên quy định GTGC theo lương tối thiểu vùng. UBND tỉnh Bắc Giang đề nghị nâng mức GTGC theo hướng phù hợp điều kiện sinh hoạt thực tiễn từng vùng, miền vì lương tối thiểu được chia theo 4 vùng. 

Bộ TT-TT thì đề nghị nâng mức GTGC để phù hợp với việc tăng chỉ số giá tiêu dùng, tốc độ tăng trưởng kinh tế và mức tăng lương cơ sở từ ngày 1.7.2024. Đồng thời xây dựng mức GTGC theo vùng để phù hợp với chính sách tiền lương của Chính phủ đang quy định. Tiếp thu ý kiến này, Bộ Tài chính cho biết tại dự thảo hồ sơ đề nghị xây dựng luật Thuế TNCN đã đặt ra vấn đề này. Nội dung sửa đổi chi tiết và đánh giá cụ thể sẽ được Bộ Tài chính nghiên cứu, đề xuất khi luật được đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của QH.

Song song đó, nhiều bộ, ngành cũng như chuyên gia cũng kiến nghị giảm bậc thuế lũy tiến của thuế TNCN hiện nay. Theo TS Châu Huy Quang, trong tháng 2, Bộ Tư pháp đã công bố hồ sơ thẩm định về đề nghị xây dựng dự án luật Thuế TNCN (thay thế) cũng đã có những đề xuất theo hướng cắt giảm số bậc thuế của biểu thuế hiện nay từ 7 bậc xuống mức phù hợp; cùng với đó, xem xét nới rộng khoảng cách thu nhập trong các bậc thuế. Ông Quang đồng quan điểm với hướng đề xuất trên của Bộ Tư pháp. Nhà nước có thể cân nhắc giảm từ 7 bậc xuống 3 - 5 bậc nhằm đơn giản hóa hệ thống thuế và tạo sự minh bạch, dễ hiểu cho người nộp thuế. 

Ở một góc nhìn khác, TS Châu Huy Quang phân tích: thu nhập từ 80 triệu đồng/tháng hiện đã khá phổ biến ở các đô thị lớn đối với lao động tri thức, quản lý cấp cao, và chỉ là mức thu nhập trung bình khá. Nhiều DN cũng phản ánh khó thu hút nhân tài khi thu nhập cao của họ bị đánh thuế nặng, giảm động lực làm việc. Trong khi đó, với những cá nhân có thu nhập cao (như mức trên 400 triệu/tháng…) thì biểu thuế lũy tiến hiện tại không phân hóa thêm. Điều này vừa chưa đảm bảo công bằng phân phối, vừa có nguy cơ thất thu ngân sách. Do đó, ông Quang cho rằng mức thuế suất 25 - 35% có thể xem xét áp dụng với phần thu nhập trên 200 triệu đồng/tháng thay vì áp dụng mức cao nhất 35% cho phần thu nhập trên 80 triệu/tháng như hiện nay. Trong khi đó, biểu thuế lũy tiến có thể quy định thêm mức thuế suất áp dụng cho phần thu nhập trên 400 triệu đồng/tháng của nhóm thu nhập cao.

Nguồn: Tổng hợp từ Cục Thuế - đồ họa: bảo nguyễn

Theo Mai Phương/Thanh niên

https://thanhnien.vn/gia-tang-thue-lac-hau-keo-thu-nhap-giam-185250623224014712.htm